Yarın 1 Mayıs!
Baharın müjdecisi, bir çoğumuz için yorucu çalışma hayatımızdan bir gün de olsa sıyrılarak nefes aldığımız bir tatil gününü de ifade eden "1 Mayıs" aslında bahardan ve tatilden çok daha fazla şeyi içinde barındırıyor.
"1880'lerde, Almanya, Fransa, İtalya ve Hollanda'da isçilerin günlük çalışma süresi 12 saat civarındayken, ABD ve İngiltere'de 10 saat, İspanya ve Belçika'da örneğin dokuma dalında 13-14 saatti. Hatta Rusya'da bu sürenin 15 saate kadar çıktığı bile oluyordu.
1800’ler, ABD'de bir uçtan zenginliğin, diğer uçta sefaletin hızlandığı yıllar.
1875-1908'ler arasında işgününün kısaltılması için işçi sınıfı sert mücadelelere girişti. İşçi sınıfı bu vahşi sömürüye karşı büyük kitleler halinde grev silahına sarıldı. Gitgide 8 saatlik iş günü talebi için mücadele öne çıkıyordu. 1886'da 350 bin işçinin katıldığı Mayıs grevleri gerçekleşti. On binlerce grevci işçinin Şikago sokaklarını dolduran barışçı 1 Mayıs gösterileri kanla bastırıldı. Amerikan İşçi Federasyonu 1888’de 1 Mayıs şehitlerinin anısını yaşatmak ve 8 saatlik iş günü kabul edilinceye değin her yılın 1 Mayıs’ında grev yapılması kararı aldı. Belçika, Almanya, İngiltere ve Fransa'daki işçi sendikaları da bu karara katılacaklarını ilan ettiler.
1 Mayıs işçi sınıfının Uluslararası Birlik, Dayanışma ve Mücadele Günü, emek bayramı olarak tarihe geçti. 1890’dan itibaren 1 Mayıs bütün ülkelerde proletarya tarafından yasal ya da yasadışı yollarla kutlanmaya başlandı.
Fransa'nın, küçük endustri kenti Fourmies'de 1891 yılı on üç, on dört yaşında, okulda olması gereken çocukların deneyimli isçi olarak günde on iki saat çalıştırıldığı bir dönemdi. Fourmies işçileri 1888 yılından beri "isçi bayramı" kabul edilen 1 Mayıs'ta, sekiz saatlik mesai için grev yapmaya karar verdiler o sene. Bu bölgede eskiden beri 1 Mayıs'ta genç nişanlılar arasında birbirlerine çiçekli akdiken dalı vermek gelenekselleşmişti.
1891 yılı 1 Mayıs sabahı, dokuma isçileri, sokaklarda "Bize 8 saat, 8 saat gerek!" sloganıyla neşeyle dolaşıyorlardı. Dokuma atölyesinin önünde grev yapan işçilerle jandarma arasında hafif bir sürtüşme yaşandı ve birkaç grevci tutuklandı. Öğleden sonra isçiler tutuklanan arkadaşlarını kurtarmak amacıyla arkadaşlarının hapsedildikleri belediye binasının önünde toplandılar. O itiş kakış arasında jandarmaya takviye olarak gelen askerlerin yavaş yavaş gerilediğini gören bir piyade subayı, grevcilerin üstüne "Ateş!" emrini verdi. 9 kişi öldü ve 33 kişi yaralandı. Ölenler arasında, Maria Blondeau adli genç kız, ellerinin arasında kendi kanına bulanmış bir akdiken (müge) dalını halen sımsıkı tutuyordu. Nişanlısı, sevgilerinin simgesi olan o dalı henüz o sabah vermişti ona.
Fransa'da ancak 1918 yılından sonra kazanılan bir hak 8 saatlik mesai süresi, ancak 1 Mayıslar "un brin de muguet", bir muge dali geleneğine dönüşerek her yıl kutlanmaya devam ediyor. Mayısın birinci günü, Fransızlar yakınlarına ve hatta sokaklarda karşılaştıkları yabancılara birer müge dali armağan ediyorlar.(*)
Geçen sene Fransa Dinard'daki evimizin bahçesine diktiğim müge dalları bu 1 Mayıs'da acaba çiçek açtılar mı? Bu sene de eşime, dostuma bahçemdeki müge dallarını vermek kısmet olamıyor, ama 1 Mayıs İsçi Bayramı'nın simgesi müge çiçeğini her sene bahçemde yeşerterek Fourmiesli Maria Blondeau'yu ve tüm emektar isçileri sevgiyle anıyorum."
1 Mayıs İşçi Bayramı tüm emekçilere kutlu olsun!
(*) Fransa'daki 1 Mayis isçi hareketleri ile ilgili bu yazı için Mine Kırıkkanat'ın "Yalnız Kalem Unutmaz" adlı kitabındaki "Öfke Çiçekleri" isimli makalesinden yararlanılmııtır.
