Ekvator'da Su Deneyi...

Benimle yaşıt ve daha büyükler mutlaka sevgili Barış Manço’nun programı 7’den 77’yeyi hatırlayacaklardır. Ben program başladığında gözlerimi ekrandan ayıramaz, hiçbir saniyesini kaçırmamaya çalışırdım.

Nairobi’den kuzeye doğru ilerleyip Güney Yarımküre’den Kuzey Yarımküre’ye geçerken Kenya Dağı eteklerinde, yol kenarındaki sarı bir pano gözüme çarptı. Panonun üzerinde siyah Afrika Kıta haritası, haritanın ortasındaki bantta da kırmızıyla “You are on the Equator / Ekvator’un üzerindesiniz” yazıyordu.

Yolumuz üzerinde Manço’nun programındaki panonun aynını görünce arabayı durdurup hemen kendimi aşağıya attım. Manço’nun program çekimleri Kenya Dağı eteklerindeki minik şehir Nanyuki’de yapılmıştı. Bir yerliyle birlikte bu bizim gördüğümüz panonun benzerinin altında suyun dönüş yönüyle ilgili bir test yapmışlardı. Panonun güneyinde yani Güney Yarımküre’de uyguladıkları testte kabın içindeki su saatin tersi yönüne, 1 metre ileriye, Kuzey Yarımküre’ye geçip aynı testi uyguladıklarında suyun saat yönünde döndüğünü görmüştük. Ya tam Ekvator çizgisinde ne oldu? Su yine akmaya devam etti ama durgun bir şekilde, sağa ve sola dönmeden.

Aslında bu durumun sihirle, Afrika’nın kara büyüleriyle hiçbir alakası yok. Fransız matematik ve fizikçi Gustave Gaspard Coriolis 19. yüzyılda bu mucizevi olaya bilimsel bir açıklama getirmiş. Demiş ki “Dönen yer kürenin yüzeyi üzerinde hareket eden hava, kuzey yarım kürede hareket yönünün sağına, güney yarım kürede soluna saptırır.” Bu saptırma gücüne de Coriolis kuvveti denmiş.