Muge Dalinin Dili

30/4/2007 tarihinde Angola`da yasarken diger blogumda yayimlamistim Müge Dalının Dili makalesini. Bir haftadir Paris`deydim. Dun metroda orta yas ustu hanimlarin elinde minik beyaz cicekli mugeleri gorunce, 1 Mayis`i ve dolayisiyla 3 yil once yazmis oldugum bu makaleyi hatirladim.

"1880'lerde, Almanya, Fransa, İtalya ve Hollanda'da isçilerin günlük çalisma süresi 12 saat civarındayken, ABD ve İngiltere'de 10 saat, İspanya ve Belçika'da örnegin dokuma dalında 13-14 saat idi. Hatta Rusya'da bu sure 15 saate kadar yükseliyordu.

1875-1908'ler arasında işgününün kısaltılması için işçi sınıfı sert mücadelelere girişti. 1800’ler, ABD'de bir uçtan zenginliğin, diğer uçta sefaletin hızlandığı yıllardı. İşçi sınıfı bu vahşi sömürüye karşi büyük kitleler halinde grev silahına sarıldı. Gitgide 8 saatlik iş günü talebi için mücadele öne çikiyordu. 1886'da 350 bin işçinin katıldığı Mayıs grevleri gerçekleşti. On binlerce grevci işçinin Şikago sokaklarını dolduran barışçı 1 Mayıs gösterileri kanla bastırıldı. Amerikan İşçi Federasyonu 1888’de 1 Mayıs şehitlerinin anısını yaşatmak ve 8 saatlik iş günü kabul edilinceye değin her yılın 1 Mayıs’ında grev yapılması kararı aldı. Belçika, Almanya, İngiltere ve Fransa'daki işçi sendikaları da bu karara katılacaklarını ilan ettiler.

1 Mayıs işçi sınıfının Uluslararası Birlik, Dayanışma ve Mücadele Günü, emek bayramı olarak tarihe geçti. 1890’dan itibaren 1 Mayıs bütün ülkelerde proletarya tarafından yasal ya da yasadışı yollarla kutlanmaya baslandi.

Fransa'nin, kuçuk endustri kenti "Fourmies"de 1891 yili on uç, on dort yasinda, okulda olmasi gereken çocuklarin deneyimli isçi olarak gunde on iki saat çalistirildigi bir donemdi. Fourmies isçileri 1888 yilindan beri "isçi bayrami" kabul edilen 1 Mayis'ta, sekiz saatlik mesai için grev yapmaya karar verdiler o sene. Bu bolgede eskiden beri 1 Mayis'ta genç nisanlilar arasinda birbirlerine çiçekli akdiken dali vermek geleneksellesmisti.

1891 yili 1 Mayis sabahi, dokuma isçileri, sokaklarda "Bize 8 saat, 8 saat gerek!" sloganiyla neseyle dolasiyorlardi. Dokuma atolyesinin onunde grev yapan isçilerle jandarma arasinda hafif bir surtusme yasandi ve birkaç grevci tutuklandi. Ogleden sonra isçiler tutuklanan arkadaslarini kurtarmak amaciyla arkadaslarinin hapsedildikleri belediye binasinin onunde toplandilar. O itis kakis arasinda jandarmaya takviye olarak gelen askerlerin yavas yavas geriledigini goren bir piyade subayi, grevcilerin ustune "Ates!" emrini verdi. 9 kisi oldu ve 33 kisi yaralandi. Olenler arasinda, Maria Blondeau adli genç kiz, ellerinin arasinda kendi kanina bulanmis bir akdiken dalini halen simsiki tutuyordu. Nisanlisi, sevgilerinin simgesi olan o dali henuz o sabah vermisti ona.
Fransa'da ancak 1918 yilindan sonra kazanilan bir hak 8 saatlik mesai suresi, ancak 1 Mayislar "un brin de muguet", bir muge dali gelenegine donuserek her yil kutlanmaya devam ediyor. Mayisin birinci gunu, Fransizlar yakinlarina ve hatta sokaklarda karsilastiklari yabancilara birer muge dali armagan ediyorlar.(*)

Geçen ay Fransa Dinard'daki evimizin bahçesine diktigim muge dallari bu 1 Mayis'da acaba çiçek açtilar mi? Bu sene esime, dostuma bahçemdeki muge dallarini vermek kismet olamiyor, ama 1 Mayis Isçi Bayrami'nin simgesi muge çiçegini her sene bahçemde yeserterek Fourmiesli Maria Blondeau'yu ve tum emektar isçileri sevgiyle aniyorum."

(*) Fransa'daki 1 Mayis isçi hareketleri ile ilgili Mine Kirikkanat'in "Yalniz Kalem Unutmaz" adli kitabindaki "Ofke Ciçekleri" isimli makalesinden yararlanilmistir.

Not: Dun aksam Fransa`nin kuzey batisindaki evimize ulastik. Bu sabah serin ama gunesli bir sabaha uyandik. Sabah gunesinde bahcede 3 sene once diktigim mugeleri aradim, maalesef bulamadim. Eh, sadece tatillerde gelince bahceyle pek ilgilenemiyoruz. Ama yine de muge yerine kamelyalar, sumbuller, laleler, kupe seklinde lavantalar cicek acmis, elma agacinin uzeri ciceklerle kapli, belli ki bu sene rekolte fena olmayacak.

Bahcemizden goruntuleri laptop`ima yukler yuklemez sizlere 1 Mayis hediyesi olarak yazima ekleyecegim.